แน่นอนว่าภาพยนตร์ซูเปอร์ฮีโร่ที่ทำรายได้มากที่สุดในบ็อกซ์ออฟฟิศไม่ใช่เรื่องราวของตัวละครอย่าง เดดพูล (Deadpool) หรือ เวนอม (Venom) แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าซูเปอร์ฮีโร่เหล่านี้มีคาแรคเตอร์ที่ดูแล้วติดตาตรึงใจดีเหลือเกิน ทั้งความบ้าระห่ำในการต่อสู้ ความเหี้ยมปนฮาในการจัดการกับเหล่าวายร้าย และความเท่ในบางจังหวะที่เห็นแล้วแทบไม่เชื่อสายตา แม้ว่าจะไม่ใช่ตัวละครที่ทำให้รู้สึกว่าจะเป็นแบบอย่างที่ดีให้กับสังคมได้ แต่กลับน่าประทับใจ รู้สึกเข้าถึง และเชื่อมโยงกับผู้ชมได้อย่างประหลาด
ตัวละครเหล่านี้มีคำจำกัดความว่า “Anti-Hero” หรือคำนิยามในภาษาไทยว่าตัวละคร “ปฏิลักษณ์” หมายถึง ตัวละครที่ขาดคุณสมบัติของผู้กล้า อาจเคยหรือเกี่ยวข้องกับด้านชั่วร้ายที่เห็นได้อย่างชัดเจน ขัดกับลักษณะบุคคลที่เป็นตัวอย่าง หรือสรุปง่าย ๆ คือตัวละครที่นิสัยไม่ใกล้เคียงกับการเป็นฮีโร่เอาเสียเลย แต่ดันเป็นฮีโร่เสียอย่างนั้น
Photo Credit: Deadpool/imdb.com
จุดประสงค์ของการสร้างตัวละครวีรบุรุษ คือการสร้างคนดีให้เป็นแบบอย่างกับผู้ชม อย่างไรก็ตามการเป็นฮีโร่ผู้กอบกู้ช่างดูห่างไกลกับความเป็นจริงในชีวิตประจำวันเหลือเกิน การรักษาความดีให้คงอยู่สมบูรณ์แบบ 100 % คงไม่ใช่ทุกคนที่จะทำได้ แน่นอนว่าทุกคนชื่นชมและมองวีรบุรษเป็นตัวอย่าง แต่ความรู้สึกเข้าถึงและเข้าใจนั้นอาจจะไกลตัวไปสักนิด ตัวละคร Anti-Hero ที่มีมิติความเป็นมนุษย์มากกว่าจึงเข้ามาตอบโจทย์ตรงนี้ได้ไม่ยาก
ร้ายแล้วทำไมยังเท่?
━
ภาพยนตร์ขาวดำสุดคลาสสิกที่จะไม่กล่าวถึงไม่ได้เลยสำหรับหัวข้อ Anti-Hero คือ Casablanca (1942) ตัวละครเอกอย่างริค เบลน (Rick Blaine) เจ้าของร้าน Rick’s Café Américain ในโมร็อกโก หนุ่มหล่อเจ้าเสน่ห์ผู้มีผลประโยชน์ของตัวเองเป็นที่ตั้ง แต่ด้วยความห่วงใยที่มีให้กับคนรักเก่าและจิตใจใฝ่ดีของเขา ทำให้ริคตัดสินใจช่วยเหลือคนอื่นให้ปลอดภัยจากสงคราม ละทิ้งความสุขของตัวเองและปล่อยมือผู้หญิงที่รักไปเพราะไม่อยากให้เธอต้องเสียใจอีก Casablanca จัดเป็นภาพยนตร์เรื่องแรก ๆ ที่ตัวละครมีลักษณะ Anti-Hero ชัดเจน และกลายมาเป็นกระแสในการสร้างตัวละครลักษณะนี้ขึ้นมาของภาพยนตร์อีกหลายเรื่อง
Photo Credit: casablanca/imdb.com
Anti-Hero ในตำนานที่ทุกคนรู้จักกันดีคือ Batman อดีตเด็กชายที่สูญเสียครอบครัวจากอาชญากรในเมือง Gotham ความแค้นและบาดแผลในจิตใจผลักดันให้บรูซ เวย์น (Bruce Wayne) ตั้งเป้าหมายขจัดเหล่าวายร้ายและปกป้องเมืองแห่งนี้ด้วยวิถีทางของตนเองเพราะขาดความเชื่อมั่นในการระบบทำงานของรัฐไปเป็นที่เรียบร้อย แม้ว่าเส้นทางที่เขาเลือกจะไม่ถูกกฎหมาย แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าหนุ่มนักธุรกิจเจ้าของ เวย์น เอ็นเตอร์ไพรส์ยามกลางวัน และไอ้ค้างคาวยามค่ำคืนช่างเท่ได้ใจเสียจริง ๆ
Photo Credit: venom /imdb.com
เส้นบาง ๆ ที่คั่นระหว่าง Anti-Hero และเหล่าวายร้าย ไม่ใช่ความตั้งใจผดุงความยุติธรรม เพราะตัวร้ายในหลายเรื่องก็ตั้งใจจะกู้โลกเช่นกัน แต่เป็นความรู้เท่าทันและยอมรับในตัวเองต่างหาก
Fifty Shades of Being an Anti-Hero
━
จุดเด่นของตัวละคร Anti-Hero คือการไม่ปฏิเสธความเป็นตัวเองที่ไม่ได้ใกล้เคียงมาตรฐานวีรบุรุษผู้กล้า ไม่ได้ขับเคลื่อนชีวิตด้วยแรงบันดาลใจจากใคร และหลายครั้งออกจะใช้แรงบันดาลโทสะเสียมากกว่า สิ่งที่รั้งวีรบุรุษนอกขนบเหล่านี้ไว้ให้อยู่บนบรรทัดฐานของฮีโร่คือการเข้าใจและยอมรับตนเองในทุกมิติ ความโกรธของแบทแมนที่มาจากการสูญเสียครอบครัวไม่ได้จบที่ทำลายเมืองแห่งอาชญากรรมอย่างก็อธแธม ความแค้นของเขาแปรเปลี่ยนเป็นแรงขับเคลื่อนในการปกป้องผู้บริสุทธิ์ในเมืองและตามล่าเหล่าอาชญากรผู้อยู่เบื้องหลังเมืองทึมเทาแห่งนี้แทน
อาจกล่าวได้ว่าตัวละคร Anti-Hero เหล่านี้มีความรู้สึกเห็นอกเห็นใจ (Empathy) ต่อผู้อื่นมากกว่า พวกเขาไม่อยากให้ความเจ็บปวดที่ตัวเองเคยเผชิญต้องตกไปอยู่กับใครอีก แม้ Anti-Hero บางตัวละครจะพูดจาอวดเก่ง จิกกัด หรือเสียดสีผู้คนไปบ้าง แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าพวกเขาให้ความสำคัญกับผู้อื่นอย่างเท่าเทียมกันกับตนเอง ไม่ใช่ว่าต้องปกป้องเพราะอ่อนแอ แต่ปกป้องเพราะไม่มีใครควรเจ็บปวดกับเรื่องแบบที่พวกเขาเจออีกแล้วต่างหาก
Photo Credit: Batman/imdb.com
มากไปกว่านั้น เหล่า Anti-Hero ต่างรู้ตัวดีกว่าสิ่งที่ตัวเองทำไม่ได้ถูกต้องไปเสียทั้งหมด พวกเขารับรู้ถึงความเป็นคนธรรมดามีรัก โลภ โกรธ หลง ย้อนแย้งจนต้องขมวดคิ้ว
หรือมีเหตุผลจนน่าตกใจในบางครั้งของตนเอง จุดเด่นของ Anti-Hero คือความยืดหยุ่นและยืนบนพื้นฐานความเป็นจริง ท่ามกลางความสุดโต่งของผู้กล้าตามขนบกับเหล่าวายร้าย วีรบุรุษตัวอย่างอาจยอมสละชีวิตตัวเองเพื่อปกป้องโลกและตัวโกงอาจยอมสละชีวิตคนทั้งโลกเพื่อปกป้องตัวเอง Anti-Hero คือคนละโมบโลภมากที่จะไม่ยอมเสียอะไรเลย และปลุกตัวละครสุดโต่งเหล่านี้ให้ตื่นจากฝันสักที
ความเป็นฮีโร่แบบขาด ๆ เกิน ๆ นี้เองที่ใกล้เคียงกับการเป็นมนุษย์ปกติคนธรรมดาทั่วไป และทำให้ผู้ชมรู้สึกเข้าถึงได้มากกว่า เหล่า Anti-Hero ได้ขยายคำจำกัดความของวีรบุรุษให้กว้างออกไปอีกขั้น เงื่อนไขในการเป็นฮีโร่ไม่ได้ต้องการความกล้า ความพร้อมที่จะเสียสละ หรืออุดมการณ์ที่ยิ่งใหญ่อีกต่อไป แค่หัวใจที่พร้อมคิดถึงผู้อื่นและรู้เท่าทันตัวเองก็เพียงพอต่อการกู้โลกทั้งใบแล้ว
ที่มา
- วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. ตัวเอกปฏิลักษณ์. https://th.wikipedia.org/wiki
- Wikipedia, the free encyclopedia. Casablanca (film). https://en.wikipedia.org/wiki/Casablanca_(film)
เรื่องโดย
