“โกนจา” จากแมวดำสัญลักษณ์ซาตาน สู่แมวบ้านนำโชค

“แมวดำวิ่งตัดหน้าระวังโชคร้าย”

ความเชื่อโบราณของคนไทยที่ยังคงสืบทอดมาถึงปัจจุบัน ทำให้หลายครั้งหลายหนแมวดำถูกผลักให้เป็น “พลแมว” ชั้นสอง บ้างก็ถูกกำจัดทิ้ง บ้างก็ถูกเมินไม่ใยดี แต่รู้หรือไม่ว่าแท้จริงแล้ว แมวดำคือหนึ่งใน 5 แมวมงคลของไทย และได้รับความนิยมอย่างมากในต่างประเทศ

KiNd ชวนทุกคนมาทำความรู้จัก “โกนจา” หนึ่งใน 5 แมวมงคลของไทย ที่เคยมีประวัติในยุคกลางว่า แมวสีดำมักใช้เป็นสัญลักษณ์ของมนต์ดำ หากใครพบเห็นก็จะพบแต่โชคร้าย แต่ปัจจุบันภาพจำของแมวดำเปลี่ยนไป แม้จะยังเกี่ยวข้องกับเวทมนตร์อยู่บ้าง อย่างการปรากฏตัวของแมวดำในแอนิเมชันเรื่อง Kiki’s Delivery Service และ Earwig and the Witch ของสตูดิโอจิบลิ แต่แมวดำกลับใช้เป็นสัญลักษณ์ของความโชคดีแทน

• 

• 

◉
แมวดำ
โชคดีหรือโชคร้าย

หากย้อนกลับไปในยุคกลาง นิทานของชาวตะวันตกหลายเรื่องมีความเชื่อว่า “แมวดำ” เป็นตัวแทนของความโชคร้าย แม้ว่าโลกสมัยใหม่จะละทิ้งแนวคิดนี้ไปบ้างแล้ว แต่ความอัปยศที่มีต่อแมวดำก็ยังคงมีอยู่ ในบางวัฒนธรรมแมวดำเป็นสิ่งที่ไม่พึงปรารถนา ทำให้แมวดำจรจัดเป็นแมวที่หาผู้รับเลี้ยงได้ยาก โดยสถิติของราชสมาคมเพื่อการป้องกันการทารุณกรรมสัตว์ (Royal Society for the Prevention of Cruelty to Animals: RSPCA) พบว่า แมวไร้บ้านในความดูแลขององค์กรนับพันตัว กว่า 70% เป็นแมวดำหรือดำปนขาว ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะความเชื่อที่มักเชื่อมโยงกับเรื่องไสยศาสตร์ หรือเพราะดูไม่น่ารักเหมือนแมวหลากสีตัวอื่น ขณะเดียวกันแมวดำก็ยังเป็นสัญลักษณ์ความโชคดีในหลายวัฒนธรรมด้วย

• 

ในประเทศญี่ปุ่น แมวดำถือเป็นสัญลักษณ์แห่งความโชคดี โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับผู้หญิงโสด มีความเชื่อกันว่าหากเลี้ยงแมวดำจะยิ่งทำให้มีเสน่ห์ดึงดูดเพศตรงข้าม นอกจากนี้ แมวดำยังมีความเกี่ยวข้องกับ “มาเนกิ เนโกะ” (Manekineko) หรือ “แมวกวักนำโชค” ซึ่งตำนานหนึ่งเล่าเกี่ยวกับแมวดำว่า เมื่อพระสงฆ์องค์หนึ่งกำลังเกิดความทุกข์เห็นแมวดำตัวหนึ่งกวักมือเรียกจึงติดตามแมวดำตัวนั้นไป และไม่นานหลังจากนั้น พระสงฆ์องค์นั้นก็ถูกห้อมล้อมไปด้วยเหล่าเศรษฐีที่บริจาคเงินเพื่อบูรณะวัด ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา ภาพแมวยกอุ้งเท้าได้กลายเป็นสัญลักษณ์แห่งความเจริญรุ่งเรืองและโชคลาภของญี่ปุ่น

• 

• 

ด้านชาวสกอตเชื่อว่า ความเจริญรุ่งเรืองจะบังเกิดแก่ผู้ใดก็ตามที่พบแมวดำหน้าประตูบ้าน แมวดำจะนำโชคมาให้เพราะมีความเกี่ยวข้องกับเทพีบริจิด (Brigid) หนึ่งในเทวีองค์สำคัญของชาวเคลต์ (Celts) ซึ่งเป็นเทพีแห่งแสงสว่าง นอกจากนี้ นิทานพื้นบ้านของชาวสกอตยังเล่าถึงวิธีที่แม่มดใช้แมวดำเพื่อป้องกันวิญญาณชั่วร้าย ด้วยเหตุนี้ชาวสกอตจึงเชื่อว่าแมวดำจะนำความโชคดีและความมั่งคั่งมาสู่ชีวิต หากลูบแมวดำสามครั้งตั้งแต่หัวจรดหางในวันปีใหม่ คำอธิษฐานของคุณจะเป็นจริงตลอดทั้งปี

ขณะที่อิตาลีมีความเชื่อว่า หากพบแมวดำจาม คนที่อยู่ใกล้จะได้รับความมั่งคั่งหรือโชคลาภอย่างคาดไม่ถึง หรือใครก็ตามที่ได้ยินแมวสองตัวจามพร้อมกันจะโชคดีเป็นสองเท่า ยิ่งไปกว่านั้น ชาวอิตาเลียนหลายคนเชื่อว่าหากมีแมวดำมาอาศัยอยู่ด้วย พวกเขาจะไม่หิวโหยและมีที่พักพิงเสมอในช่วงที่สภาพอากาศเลวร้าย 

• 

ส่วนในลัตเวีย หากลูกแมวสีดำปรากฏกายขึ้นในไซโล (Silo) จะเป็นสัญลักษณ์ของการมาถึงของผลผลิตที่ดี ด้านชาวนาเชื่อว่าหากมีแมวดำอยู่รอบตัว จะนำมาซึ่งโชคลาภและความมั่งคั่งในรูปของผลผลิตที่อุดมสมบูรณ์ ทำให้เกษตรกรส่วนใหญ่ในลัตเวียมักเลี้ยงแมวไว้หนึ่งหรือสองตัว โดยเชื่อว่าแมวดำเป็นเครื่องป้องกันวิญญาณชั่วร้าย ลางร้าย และศัตรูพืช

◉
แมวโกนจา
แมวไทยมงคลขับไล่สิ่งชั่วร้าย?

กลับมาที่ประเทศไทย แมวสีดำสนิททั้งตัว หรือมีชื่อเรียกว่า “แมวโกนจา” เป็นแมวไทยโบราณที่หาได้ง่ายกว่าทุกสายพันธุ์แมวไทยที่ยังเหลืออยู่ ลักษณะของแมวโกนจาจะมีสีดำตลอดตัว ขนสั้น ไม่มีสีอื่นใดปะปนเลยแม้แต่น้อย หัวกลมแต่ไม่โต มีปากเรียวแหลม หูตั้ง มีนัยน์ตาเป็นสีเหลืองอำพันทั้งสองข้าง มีรูปร่างสะโอดสะอง คล่องแคล่ว หางยาว สง่างาม ดูน่าเกรงขาม

• 

• 

ในตำราสมุดข่อยแมวไทยสมัยกรุงศรีอยุธยาและตอนต้นรัตนโกสินทร์ ระบุว่า แมวดำโกนจา คือแมวมงคล 1 ใน 17 ชนิด ได้แก่ แมวนิลรัตน์ แมววิลาศ แมวศุภลักษณ์ แมวเก้าแต้ม แมวมาเลศ แมวเซมเศวต แมวรัตนกัมพล แมววิเชียรมาศ แมวนิลจักร แมวมุลิลา แมวกรอบแว่น แมวปัดเศตร แมวสิงหเสพย์ แมวกระจอก แมวการเวก แมวจตุบท และแมวโกนจา ซึ่งนิยมเลี้ยงในพระราชวังและราชสำนักสยาม มีความเชื่อว่าหากคนธรรมดาเลี้ยงจะนำมาซึ่งเงินทอง หากค้าขายจะร่ำรวย 

อย่างไรก็ตาม แมวโกนจาของไทยมีลักษณะคล้ายกับแมวสายพันธุ์ต่างชาติอีกสายพันธุ์หนึ่ง คือ แมวบอมเบย์ (Bombay) ซึ่งเป็นแมวที่ได้รับการพัฒนาสายพันธุ์ขึ้นโดยนำแมวพันธุ์เบอร์มีส (Burmese) มาผสมกับแมวดำอเมริกันขนสั้น (Black American Shorthair) จึงเกิดเป็นแมวพันธุ์บอมเบย์ขึ้น อีกทั้งสหรัฐอเมริกาได้จดทะเบียนไปแล้วในปี ค.ศ. 1976 ในชื่อว่า Bombay Cat 

• 

ปัจจุบันแมวไทยมงคลสายพันธุ์ต่าง ๆ กำลังสูญหายเป็นจำนวนมาก คงเหลือไว้ 5 สายพันธุ์ คือ แมววิเชียรมาศ แมวมาเลศ (ปัจจุบันเรียกว่า แมวโคราช) แมวศุภลักษณ์ แมวโกนจา และแมวขาวมณี ซึ่งแมวขาวมณีนี้ไม่ปรากฏในสมุดข่อย เพราะมีประวัติกล่าวถึงครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 5

• 

• 

เรื่องโชคดีหรือโชคร้าย ไม่สามารถนำหลักวิทยาศาสตร์มาชี้วัดได้ เราไม่สามารถพิสูจน์ได้ว่าแมวดำนำพาโชคร้ายมาให้ ในทางกลับกันก็ไม่สามารถพิสูจน์ได้ว่าผู้ที่ครอบครองแมวดำจะโชคดี หากคุณมีโอกาสพบเห็นแมวดำก็อย่าหวาดกลัวเสียล่ะ เพราะอย่าลืมว่าสิ่งที่เห็นเป็นเพียงสิ่งมีชีวิตตัวน้อยสีดำที่มีหัวใจเช่นกัน พวกเขาอาจต้องการเวลาของคุณสักเล็กน้อยในการเข้ามาคลอเคลีย เอาตัวมาถูไถ และได้รับความรักจากคุณเท่านั้น

บทความที่เกี่ยวข้อง: ขาวมณี แมวไทยมงคลที่ใคร ๆ ต่างตกหลุมรัก

---

ที่มา

• 5 Cultures That Believe Black Cats Are Lucky. KitNipBox. https://www.kitnipbox.com/meow/index.php/2016/11/01/black-cats-are-lucky/ 
• คนไทยโบราณเชื่อ “แมวดำคือแมวดี แมวอัปรีย์คือแมวขาว”. Silpa Mag. https://www.silpa-mag.com/history/article_699 

---

เรื่องโดย